啄木鸟科(学名:Picidae):是鸟纲鴷形目的1科,约有221种。体长 90~560毫米。该科鸟类头亦大,但颈较长,嘴强硬而直,呈凿形,舌长而能伸缩,先端列生短钩;脚稍短,具3或4趾;尾呈平尾或楔状,羽乾坚硬富有弹性,在啄木时支撑身体。共有约34属221种。除大洋洲和南极洲外,均可见到。啄木鸟可以在树上凿孔钩虫,它的嘴巴又长又尖又硬,能一直插进坚硬的木质部,舌头又长又细,长了许多倒刺,表面布满一层粘液,可以準确无误地把害虫钩出来。主要吃隐藏在树干内部蛀食的天牛、透翅蛾、吉丁虫等害虫。被称为“森林医生”。
基本介绍
- 中文学名:啄木鸟科
- 拉丁学名:Picidae
- 界:动物界
- 门:脊索动物门
- 亚门:脊椎动物亚门
- 纲:鸟纲
- 亚纲:今鸟亚纲
- 目:鴷形目
- 科:啄木鸟科
- 属:34属
- 种:221种
- 命名者及年代:Vigors, 1825
- 英文名称:Woodpeckers
形态特徵
该科鸟类头亦大,但颈较长,嘴强硬而直,呈凿形,鼻孔裸露;角舌骨延成环带状,两侧自咽喉绕过枕部至上嘴基。舌长而能伸缩,先端列生短钩;脚稍短,具3或4趾;初级飞羽9片。头骨为蜥齶型,锄骨被一些成对的骨片所代替,颌齶骨细小远离两侧,胸骨后端每侧有2切刻,胸骨柄分叉。腿肌肉缺栖肌和副股尾肌;尾呈平尾或楔状,尾羽大都12枚,羽乾坚硬富有弹性,在啄木时支撑身体。 啄木鸟最为常见的是绿啄木鸟和斑啄木鸟。绿啄木鸟体羽主要是绿色,下体污灰色带有绿色沾染。雄鸟的头顶为红色,非常鲜艳。斑啄木鸟的体形略小,上体羽色是黑底有白斑,以翅膀上居多,下体棕白色,尾下部是红色,雄鸟的头的后部也是红色。还有一种体形更小的啄木鸟叫蚁鴷,也较为常见,它的羽色比较特别,上体是淡银灰色的底色,密布着暗褐色的斑纹,好像蛇皮的花纹,下体近白色。它不会攀登树木,也不啄木捕虫,却在地上觅食蚂蚁,所以也叫地啄木鸟。
分布範围
分布于欧亚大陆及非洲北部,包括整个欧洲、北回归线以北的非洲地区、阿拉伯半岛以及喜马拉雅山-横断山脉-岷山-秦岭-淮河以北的亚洲地区。印度洋,包括马达加斯加群岛及其附近岛屿。非洲中南部地区,包括阿拉伯半岛的南部、撒哈拉沙漠(北回归线)以南的整个非洲大陆。
啄木鸟科(分布图)

中南半岛和中国的东南沿海地区,包括缅甸、越南、寮国、高棉、泰国以及中国的东南沿海地区、香港、海南岛。太平洋诸岛屿,包括中国的台湾省、东沙群岛、西沙群岛、中沙群岛、南沙群岛以及菲律宾、汶莱、马来西亚、新加坡、印度尼西亚的苏门答腊、爪哇岛以及巴布亚纽几内亚。
华莱士区,指传统的华莱士线(从棉兰老岛的东侧海域经望加锡海峡至巴厘岛与龙目岛之间)以东、巴布亚纽几内亚以西的区域,包括印度尼西亚的苏拉威西岛、努沙登加拉群岛、西南群岛、摩鹿加群岛(马鲁古群岛)、东帝汶等岛屿。印度次大陆及中国的西南地区,包括印度、孟加拉、不丹、锡金、尼泊尔、巴基斯担、斯里兰卡、马尔地夫以及中国西藏的东南部地区等。
北美地区,包括美国、加拿大、格陵兰、百慕达群岛、圣皮埃尔和密克隆群岛及墨西哥境内北美与中美洲之间的过渡地带。中美洲,地处北美与南美之间,包括瓜地马拉、伯里兹、宏都拉斯、萨尔瓦多、尼加拉瓜、哥斯大黎加、巴拿马、巴哈马、古巴、海地、牙买加、多米尼加、安提瓜和巴布达、圣文森特和格林纳丁斯、圣露西亚、巴贝多、格瑞那达、特立尼达与多巴哥等国家和地区。南美洲,包括哥伦比亚、委内瑞拉、盖亚那、苏利南、厄瓜多、秘鲁、玻利维亚、巴拉圭、巴西、智利、阿根廷、乌拉圭以及马尔维纳斯群岛(也称福克兰群岛)。
生活习性
啄木鸟有极为高超的捕虫本领,它的嘴强直而尖,不仅能啄开树皮,而且也能啄开坚硬的木质部分,很像木工用的凿子,它的舌细长而柔软,能长长地伸出嘴的外面,还有一对很长的舌角骨,围在头骨的外面,起到特殊的弹簧作用,舌骨角的曲张,可以使舌头伸缩自如,舌尖角质化,有成排的倒须钩和粘液,非常适合钩取树干上的昆虫及幼虫。它们用嘴敲击树干,在寂静的林中发出“笃,笃……”的声音,如果发现树干的某处有虫,就紧紧地攀在树上,头和嘴与树干几乎垂直,先将树皮啄破,将害虫用舌头一一钩出来吃掉,将虫卵也用粘液粘出。当遇到虫子躲藏在树干深部的通道中时,它还会巧施“击鼓驱虫”的妙计,用嘴在通道处敲击,发出特异的、使害虫产生恐惧的击鼓声,使害虫在声波的刺激下,昏头转向,四处窜动,往往企图逃出洞口,而恰好被等在这里的啄木鸟擒而食之。它们一般要把整株树的小囊虫彻底消灭才转移到另一棵树上,碰到虫害严重的树,就会在这棵树上连续工作上几天,直到全部清除害虫为止。
啄木鸟啄食的害虫包括森林中鞘翅目的象甲、伪步行甲、天牛幼虫、金龟甲,鳞翅目的逼债蛾、螟蛾,以及花蝽象、臭蝽象、蝗虫、蚂蚁、蛴螬、小囊虫、天牛幼虫、蛴螬、白蚁等。
相关知识
啄木鸟每天敲击树木约为500—600次,啄木的速度极快,几乎是音速的两倍,这样它的头部则不可避免地要受到非常剧烈的震动,但它既不会得脑震荡,也不会头痛。原来在啄木鸟的头上至少有三层防震装置,它的头骨结构疏鬆而充满空气,头骨的内部还有一层坚韧的外脑膜,在外脑膜和脑髓之间有一条狭窄的空隙,里面含有液体,减低了震波的流体传动,起到了消震的作用。由于突然旋转的运动比直线的水平运动更容易造成脑损伤,所以在它头的两侧都生有发达而强有力的肌肉,可以起到防震、消震的作用。这种精妙的防震设定原理,给防震工程学提供了安全运动防护帽和防震盔的正确设计方案,现代的防护帽都具有一个坚硬的外壳,里面为一个鬆软的套具,它们之间留有一定的空隙,帽中再加上一个防护领圈,以防止在突然碰撞时造成旋转运动。由于啄木鸟为保护树木所作出的巨大贡献,人们称它们为“森林卫士”或“树木医生”。在我国的一些古书里,很早就有关于啄木鸟啄木食虫的记载,例如《禽经》中有“ 志在木”,《异物志》中有“穿木食蠹”的记载,明朝李时珍的《本草纲目》则指出:“此鸟斫裂树木取蠹食故名”,还指出:“(啄木鸟)刚爪利嘴,嘴如锥,长数寸,舌长于嘴,其端有针刺,啄得蠹,以舌钩出”。此外还有“南山有鸟,其名啄木。饥则啄树,暮则巢宿。无乾于人,惟志所欲,性清者荣,性浊者辱。”,以及“丁丁向晚急还稀,啄遍庭槐未肯归。终日为君除蠹害,莫嫌无事不频飞。”等歌咏啄木鸟的诗作,可见啄木鸟自古就受到人们的喜爱和讚美。
该科种类
中文名 | 拉丁学名 | 中文名 | 拉丁学名 | ||
---|---|---|---|---|---|
1 | 黄嘴栗啄木鸟 | Blythipicus pyrrhotis | 112 | 牙买加啄木鸟 | Melanerpes radiolatus |
2 | 小栗啄木鸟 | Blythipicus rubiginosus | 113 | 红冠啄木鸟 | Melanerpes rubricapillus |
3 | 厄瓜多啄木鸟 | Campephilus gayaquilensis | 114 | 拉美啄木鸟 | Melanerpes striatus |
4 | 淡嘴啄木鸟 | Campephilus guatemalensis | 115 | 大红腹啄木鸟 | Melanerpes superciliaris |
5 | 朱腹啄木鸟 | Campephilus haematogaster | 116 | 吉拉啄木鸟 | Melanerpes uropygialis |
6 | 帝啄木鸟 | Campephilus imperialis | 117 | 栗啄木鸟 | Micropternus brachyurus |
7 | 乳白背啄木鸟 | Campephilus leucopogon | 118 | 暗黄啄木鸟 | Mulleripicus fulvus |
8 | 阿根廷啄木鸟 | Campephilus magellanicus | 119 | 乌啄木鸟 | Mulleripicus funebris |
9 | 朱冠啄木鸟 | Campephilus melanoleucos | 120 | 大灰啄木鸟 | Mulleripicus pulverulentus |
10 | 强健啄木鸟 | Campephilus pollens | 121 | 安岛姬啄木鸟 | Nesoctites micromegas |
11 | 象牙嘴啄木鸟 | Campephilus principalis | 122 | 白顶啄木鸟 | Picoides albolarvatus |
12 | 南美啄木鸟 | Campephilus robustus | 123 | 黑背啄木鸟 | Picoides arcticus |
13 | 红颈啄木鸟 | Campephilus rubricollis | 124 | 纹胸啄木鸟 | Picoides atratus |
14 | 金尾啄木鸟 | Campethera abingoni | 125 | 红顶啄木鸟 | Picoides borealis |
15 | 班氏啄木鸟 | Campethera bennettii | 126 | 星头啄木鸟 | Picoides canicapillus |
16 | 绿背啄木鸟 | Campethera cailiautii | 127 | 赤胸啄木鸟 | Picoides cathpharius |
17 | 褐耳啄木鸟 | Campethera caroli | 128 | 黄颈啄木鸟 | Picoides darjellensis |
18 | 小绿啄木鸟 | Campethera maculosa | 129 | 阿拉伯啄木鸟 | Picoides dorae |
19 | 蒙巴萨啄木鸟 | Campethera mombassica | 130 | 美国三趾啄木鸟 | Picoides dorsalis |
20 | 棕斑啄木鸟 | Campethera nivosa | 131 | 棕腹啄木鸟 | Picoides hyperythrus |
21 | 南非啄木鸟 | Campethera notata | 132 | 小星头啄木鸟 | Picoides kizuki |
22 | 东非啄木鸟 | Campethera nubica | 133 | 白翅啄木鸟 | Picoides leucopterus |
23 | 红点啄木鸟 | Campethera punctuligera | 134 | 白背啄木鸟 | Picoides leucotos |
24 | 赖氏啄木鸟 | Campethera scriptoricauda | 135 | 条纹啄木鸟 | Picoides lignarius |
25 | 喀麦隆啄木鸟 | Campethera tullbergi | 136 | 纹腹啄木鸟 | Picoides macei |
26 | 中美啄木鸟 | Celeus castaneus | 137 | 黄冠啄木鸟 | Picoides mahrattensis |
27 | 南美啄木鸟 | Celeus elegans | 138 | 大斑啄木鸟 | Picoides major |
28 | 淡黄冠啄木鸟 | Celeus flavescens | 139 | 中斑啄木鸟 | Picoides medius |
29 | 乳白啄木鸟 | Celeus flavus | 140 | 小斑啄木鸟 | Picoides minor |
30 | 鳞胸啄木鸟 | Celeus grammicus | 141 | 格斑啄木鸟 | Picoides mixtus |
31 | 桂红啄木鸟 | Celeus loricatus | 142 | 绒啄木鸟 | Picoides pubescens |
32 | 白冠啄木鸟 | Celeus lugubris | 143 | 纹背啄木鸟 | Picoides scalaris |
33 | 棕头啄木鸟 | Celeus spectabilis | 144 | 褐斑啄木鸟 | Picoides stricklandi |
34 | 环颈啄木鸟 | Celeus torquatus | 145 | 三趾啄木鸟 | Picoides tridactylus |
35 | 波纹啄木鸟 | Celeus undatus | 146 | 长嘴啄木鸟 | Picoides villosus |
36 | 黑腰啄木鸟 | Chrysocolaptes festivus | 147 | 灰顶啄木鸟 | Piculus auricularis |
37 | 大金背啄木鸟 | Chrysocolaptes lucidus | 148 | 白眉啄木鸟 | Piculus aurulentus |
38 | 黑颈扑翅鴷 | Colaptes atricolliss | 149 | 纹颊啄木鸟 | Piculus callopterus |
39 | 北扑翅鴷 | Colaptes auratus | 150 | 黄绿啄木鸟 | Piculus chrysochloros |
40 | 草原扑翅鴷 | Colaptes campestris | 151 | 黄喉啄木鸟 | Piculus flavigula |
41 | 黄扑翅鴷 | Colaptes chrysoides | 152 | 白喉啄木鸟 | Piculus leucolaemus |
42 | 古巴扑翅鴷 | Colaptes fernandinae | 153 | 利塔啄木鸟 | Piculus litae |
43 | 绿斑扑翅鴷 | Colaptes melanochloros | 154 | 红背啄木鸟 | Piculus rivolii |
44 | 金胸扑翅鴷 | Colaptes melanolaimus | 155 | 高原啄木鸟 | Piculus rubiginosus |
45 | 智利扑翅鴷 | Colaptes pitius | 156 | 棕翅啄木鸟 | Piculus simplex |
46 | 斑胸扑翅鴷 | Colaptes punctigula | 157 | 白尾姬啄木鸟 | Picumnus albosquamatus |
47 | 安第斯扑翅鴷 | Colaptes rupicola | 158 | 金额姬啄木鸟 | Picumnus aurifrons |
48 | 信德啄木鸟 | Dendrocopos assimilis | 159 | 纯胸姬啄木鸟 | Picumnus castelnau |
49 | 褐额啄木鸟 | Dendrocopos auriceps | 160 | 栗姬啄木鸟 | Picumnus cinnamomeus |
50 | 大吉岭啄木鸟 | Dendrocopos darjellensis | 161 | 白斑姬啄木鸟 | Picumnus cirratus |
51 | 喜马拉雅啄木鸟 | Dendrocopos himalayensis | 162 | 眼斑姬啄木鸟 | Picumnus dorbygnianus |
52 | 侏儒啄木鸟 | Dendrocopos kizuki | 163 | 辉姬啄木鸟 | Picumnus exilis |
53 | 黄褐胸啄木鸟 | Dendrocopos macei | 164 | 茶色姬啄木鸟 | Picumnus fulvescens |
54 | 菲律宾啄木鸟 | Dendrocopos maculatus | 165 | 锈颈姬啄木鸟 | Picumnus fuscus |
55 | 巽他啄木鸟 | Dendrocopos moluccensis | 166 | 灰姬啄木鸟 | Picumnus granadensis |
56 | 褐头啄木鸟 | Dendrocopos nanus | 167 | 斑姬啄木鸟 | Picumnus innominatus |
57 | 褐背啄木鸟 | Dendrocopos obsoletus | 168 | 拉氏姬啄木鸟 | Picumnus lafresnayi |
58 | 叙利亚啄木鸟 | Dendrocopos syriacus | 169 | 赭色姬啄木鸟 | Picumnus limae |
59 | 苏拉威西啄木鸟 | Dendrocopos temminckii | 170 | 尖头姬啄木鸟 | Picumnus minutissimus |
60 | 金背啄木鸟 | Dendropicos abyssinicus | 171 | 杂色姬啄木鸟 | Picumnus nebulosus |
61 | 小灰啄木鸟 | Dendropicos elachus | 172 | 黑斑啄木鸟 | Picumnus nigropunctatus |
62 | 埃氏啄木鸟 | Dendropicos elliotii | 173 | 暗绿姬啄木鸟 | Picumnus olivaceus |
63 | 暗红啄木鸟 | Dendropicos fuscescens | 174 | 奥里姬啄木鸟 | Picumnus pumilus |
64 | 加彭啄木鸟 | Dendropicos gabonensis | 175 | 姬啄木鸟 | Picumnus pygmaeus |
65 | 灰啄木鸟 | Dendropicos goertae | 176 | 棕胸姬啄木鸟 | Picumnus rufiventris |
66 | 非洲灰啄木鸟 | Dendropicos griseocephalus | 177 | 厄瓜多姬啄木鸟 | Picumnus sclateri |
67 | 哀啄木鸟 | Dendropicos lugubris | 178 | 白腹姬啄木鸟 | Picumnus spilogaster |
68 | 须啄木鸟 | Dendropicos namaquus | 179 | 鳞斑姬啄木鸟 | Picumnus squamulatus |
69 | 斑胸啄木鸟 | Dendropicos poecilolaemus | 180 | 斑胸姬啄木鸟 | Picumnus steindachneri |
70 | 火腹啄木鸟 | Dendropicos pyrrhogaster | 181 | 细斑姬啄木鸟 | Picumnus subtilis |
71 | 灰头啄木鸟 | Dendropicos spodocephalus | 182 | 赭领姬啄木鸟 | Picumnus temminckii |
72 | 斯氏啄木鸟 | Dendropicos stierlingi | 183 | 巴西姬啄木鸟 | Picumnus varzeae |
73 | 金冠啄木鸟 | Dendropicos xantholophus | 184 | 日本绿啄木鸟 | Picus awokera |
74 | 小金背啄木鸟 | Dinopium benghalense | 185 | 灰头绿啄木鸟 | Picus canus |
75 | 金背三趾啄木鸟 | Dinopium javanense | 186 | 黄冠绿啄木鸟 | Picus chlorolophus |
76 | 绿背三趾啄木鸟 | Dinopium rafflesii | 187 | 黑头绿啄木鸟 | Picus erythropygius |
77 | 喜山三趾啄木鸟 | Dinopium shorii | 188 | 大黄冠啄木鸟 | Picus flavinucha |
78 | 盔啄木鸟 | Dryocopus galeatus | 189 | 斑喉绿啄木鸟 | Picus mentalis |
79 | 安岛啄木鸟 | Dryocopus hodgei | 190 | 镶红绿啄木鸟 | Picus miniaceus |
80 | 白腹黑啄木鸟 | Dryocopus javensis | 191 | 红翅绿啄木鸟 | Picus puniceus |
81 | 细纹黑啄木鸟 | Dryocopus lineatus | 192 | 红颈绿啄木鸟 | Picus rabieri |
82 | 黑啄木鸟 | Dryocopus martius | 193 | 鳞腹绿啄木鸟 | Picus squamatus |
83 | 北美黑啄木鸟 | Dryocopus pileatus | 194 | 利氏绿啄木鸟 | Picus vaillantii |
84 | 南美黑啄木鸟 | Dryocopus schulzi | 195 | 条纹胸啄木鸟 | Picus viridanus |
85 | 苍头竹啄木鸟 | Gecinulus grantia | 196 | 绿啄木鸟 | Picus viridis |
86 | 竹啄木鸟 | Gecinulus viridis | 197 | 花腹绿啄木鸟 | Picus vittatus |
87 | 地啄木鸟 | Geocolaptes olivaceus | 198 | 鳞喉绿啄木鸟 | Picus xanthopygaeus |
88 | 黑冠啄木鸟 | Hemicircus canente | 199 | 橙背啄木鸟 | Reinwardtipicus validus |
89 | 灰黄啄木鸟 | Hemicircus concretus | 200 | 沖绳啄木鸟 | Sapheopipo noguchii |
90 | 红胸蚁鴷 | Jynx ruficollis | 201 | 棕啄木鸟 | Sasia abnormis |
91 | 蚁鴷 | Jynx torquilla | 202 | 非洲姬啄木鸟 | Sasia africana |
92 | 黑棕斑啄木鸟 | Meiglyptes jugularis | 203 | 白眉棕啄木鸟 | Sasia ochracea |
93 | 黄腰斑啄木鸟 | Meiglyptes tristis | 204 | 红颈吸汁啄木鸟 | Sphyrapicus nuchalis |
94 | 黄颈斑啄木鸟 | Meiglyptes tukki | 205 | 红胸吸汁啄木鸟 | Sphyrapicus ruber |
95 | 金额啄木鸟 | Melanerpes aurifrons | 206 | 威氏吸汁啄木鸟 | Sphyrapicus thyroideus |
96 | 白额啄木鸟 | Melanerpes cactorum | 207 | 黄腹吸汁啄木鸟 | Sphyrapicus varius |
97 | 白啄木鸟 | Melanerpes candidus | 208 | 红晕啄木鸟 | Veniliornis affinis |
98 | 红腹啄木鸟 | Melanerpes carolinus | 209 | 朱背啄木鸟 | Veniliornis callonotus |
99 | 金枕啄木鸟 | Melanerpes chrysauchen | 210 | 金领啄木鸟 | Veniliornis cassini |
100 | 金颊啄木鸟 | Melanerpes chrysogenys | 211 | 乔科啄木鸟 | Veniliornis chocoensis |
101 | 黄须啄木鸟 | Melanerpes cruentatus | 212 | 黄臀啄木鸟 | Veniliornis dignus |
102 | 红头啄木鸟 | Melanerpes erythrocephalus | 213 | 点额啄木鸟 | Veniliornis frontalis |
103 | 黄额啄木鸟 | Melanerpes flavifrons | 214 | 褐啄木鸟 | Veniliornis fumigatus |
104 | 橡树啄木鸟 | Melanerpes formicivorus | 215 | 红腰啄木鸟 | Veniliornis kirkii |
105 | 瓜岛啄木鸟 | Melanerpes herminieri | 216 | 黄耳啄木鸟 | Veniliornis maculifrons |
106 | 霍氏啄木鸟 | Melanerpes hoffmanni | 217 | 斑腹啄木鸟 | Veniliornis nigriceps |
107 | 灰胸啄木鸟 | Melanerpes hypopolius | 218 | 小啄木鸟 | Veniliornis passerinus |
108 | 刘氏啄木鸟 | Melanerpes lewis | 219 | 红啄木鸟 | Veniliornis sanguineus |
109 | 波多黎各啄木鸟 | Melanerpes portoricensis | 220 | 点斑啄木鸟 | Veniliornis spilogaster |
110 | 黑颊啄木鸟 | Melanerpes pucherani | 221 | 古巴绿啄木鸟 | Xiphidiopicus percussus |
111 | 尤卡坦啄木鸟 | Melanerpes pygmaeus |
保护级别
全部列入《世界自然保护联盟》(IUCN)2012年濒危物种红色名录ver3.1。
3种——极危(CR);6种——易危(VU);15种——近危(NT)。